# Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans İmparatorluğu)
**Doğu Roma İmparatorluğu**, genellikle **Bizans İmparatorluğu** olarak da bilinir, Roma İmparatorluğu'nun [Batı Roma İmparatorluğu](https://www.nedemek.page/kavramlar/batı%20roma%20imparatorluğu)'nun çöküşünden sonra doğu bölgelerinde devamı niteliğinde varlığını sürdürmüş olan devlettir. Başkenti [Konstantinopolis](https://www.nedemek.page/kavramlar/konstantinopolis) (İstanbul) olan imparatorluk, yaklaşık olarak 330 yılından 1453 yılına kadar varlığını korumuştur.
## Tarihçe
### Kuruluş ve İlk Dönemler (330-610)
* **[Konstantinopolis'in Kuruluşu](https://www.nedemek.page/kavramlar/konstantinopolis%20kuruluşu):** İmparator [I. Konstantin](https://www.nedemek.page/kavramlar/I.%20konstantin)'in 330 yılında [Bizantion](https://www.nedemek.page/kavramlar/bizantion) kentini yeniden inşa ederek başkent yapmasıyla Doğu Roma'nın temelleri atılmıştır. Bu, Roma İmparatorluğu'nun idari ve kültürel merkezinin doğuya kaymasının bir göstergesiydi.
* **[Theodosius Hanedanı](https://www.nedemek.page/kavramlar/theodosius%20hanedanı):** [Theodosius I](https://www.nedemek.page/kavramlar/theodosius%20I) döneminde Hristiyanlık devlet dini olarak kabul edilmiş ve imparatorluk, Batı ve Doğu olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
* **[Justinianus Dönemi (527-565)](https://www.nedemek.page/kavramlar/justinianus%20dönemi):** İmparator [I. Justinianus](https://www.nedemek.page/kavramlar/I.%20justinianus) döneminde imparatorluk, en parlak dönemlerinden birini yaşamıştır. [Justinianus Kanunları](https://www.nedemek.page/kavramlar/justinianus%20kanunları) hazırlanmış, [Ayasofya](https://www.nedemek.page/kavramlar/ayasofya) inşa edilmiş ve Kuzey Afrika, İtalya ve İspanya'nın bir kısmı geri alınarak imparatorluğun sınırları genişletilmiştir.
* **[Sasanilerle Savaşlar](https://www.nedemek.page/kavramlar/sasanilerle%20savaşlar):** Justinianus'un ardından imparatorluk, [Sasani İmparatorluğu](https://www.nedemek.page/kavramlar/sasani%20imparatorluğu) ile uzun ve yıpratıcı savaşlar yaşamıştır.
### Karanlık Çağ ve Toparlanma (610-1025)
* **[Herakleios Hanedanı](https://www.nedemek.page/kavramlar/herakleios%20hanedanı):** İmparator [Herakleios](https://www.nedemek.page/kavramlar/herakleios), Sasani İmparatorluğu'nu mağlup ederek imparatorluğu büyük bir felaketten kurtarmıştır. Ancak bu zaferin ardından imparatorluk, [Arap fetihleri](https://www.nedemek.page/kavramlar/arap%20fetihleri) ile karşı karşıya kalmıştır.
* **[Arap Kuşatmaları](https://www.nedemek.page/kavramlar/arap%20kuşatmaları):** [Konstantinopolis](https://www.nedemek.page/kavramlar/konstantinopolis), 7. ve 8. yüzyıllarda Araplar tarafından kuşatılmış, ancak Bizans donanması ve [Rum ateşi](https://www.nedemek.page/kavramlar/rum%20ateşi) sayesinde şehir düşmekten kurtulmuştur.
* **[İkonoklazm Dönemi](https://www.nedemek.page/kavramlar/ikonoklazm%20dönemi):** 8. ve 9. yüzyıllarda, dini ikonaların kullanımının yasaklandığı bir dönem yaşanmıştır. Bu dönem, imparatorluk içinde büyük siyasi ve dini tartışmalara yol açmıştır.
* **[Makedonya Hanedanı](https://www.nedemek.page/kavramlar/makedonya%20hanedanı):** 9. yüzyılın ortalarından 11. yüzyılın ortalarına kadar hüküm süren [Makedonya Hanedanı](https://www.nedemek.page/kavramlar/makedonya%20hanedanı) döneminde imparatorluk, askeri ve kültürel olarak yeniden canlanmıştır. Balkanlar'da ve Doğu Anadolu'da topraklar geri alınmış, hukuk ve eğitim sistemleri geliştirilmiştir.
### Yükseliş ve Düşüş (1025-1453)
* **[1071 Malazgirt Meydan Muharebesi](https://www.nedemek.page/kavramlar/1071%20malazgirt%20meydan%20muharebesi):** 1071'de [Malazgirt](https://www.nedemek.page/kavramlar/malazgirt)'te [Selçuklu Türkleri](https://www.nedemek.page/kavramlar/selçuklu%20türkleri) tarafından alınan ağır yenilgi, Anadolu'nun Türkleşmesinin önünü açmış ve Bizans İmparatorluğu'nun toprak kaybetmesine neden olmuştur.
* **[Komnenos Hanedanı](https://www.nedemek.page/kavramlar/komnenos%20hanedanı):** [I. Aleksios Komnenos](https://www.nedemek.page/kavramlar/I.%20aleksios%20komnenos)'un tahta geçmesiyle imparatorluk, [Haçlı Seferleri](https://www.nedemek.page/kavramlar/haçlı%20seferleri)'nden faydalanarak bir süre toparlanmıştır.
* **[Dördüncü Haçlı Seferi (1204)](https://www.nedemek.page/kavramlar/dördüncü%20haçlı%20seferi):** 1204 yılında [Dördüncü Haçlı Seferi](https://www.nedemek.page/kavramlar/dördüncü%20haçlı%20seferi) sırasında [Konstantinopolis](https://www.nedemek.page/kavramlar/konstantinopolis) yağmalanmış ve Latin İmparatorluğu kurulmuştur. Bu, Bizans İmparatorluğu için büyük bir yıkım olmuştur.
* **[Nikea İmparatorluğu ve Restorasyon](https://www.nedemek.page/kavramlar/nikea%20imparatorluğu):** Latin İmparatorluğu'na karşı [Nikea](https://www.nedemek.page/kavramlar/nikea) merkezli bir Bizans devleti kurulmuş ve 1261 yılında [Konstantinopolis](https://www.nedemek.page/kavramlar/konstantinopolis) geri alınarak Bizans İmparatorluğu yeniden kurulmuştur.
* **[Paleologos Hanedanı](https://www.nedemek.page/kavramlar/paleologos%20hanedanı):** [Paleologos Hanedanı](https://www.nedemek.page/kavramlar/paleologos%20hanedanı) döneminde imparatorluk, eski gücünden çok uzaklaşmıştır. Sürekli iç savaşlar, ekonomik sorunlar ve dış düşmanlarla mücadele edilmiştir.
* **[İstanbul'un Fethi (1453)](https://www.nedemek.page/kavramlar/istanbulun%20fethi):** 29 Mayıs 1453'te [II. Mehmet](https://www.nedemek.page/kavramlar/II.%20mehmet) liderliğindeki [Osmanlı İmparatorluğu](https://www.nedemek.page/kavramlar/osmanlı%20imparatorluğu) tarafından [İstanbul](https://www.nedemek.page/kavramlar/istanbul)'un fethedilmesiyle Bizans İmparatorluğu sona ermiştir.
## Yönetim ve Toplum
* **İmparator:** Bizans İmparatorluğu'nun başında, otokratik yetkilere sahip olan imparator bulunurdu. İmparator, hem devletin hem de kilisenin lideriydi.
* **[Tema Sistemi](https://www.nedemek.page/kavramlar/tema%20sistemi):** İmparatorluğun idari ve askeri yapısını oluşturan sistem. Bölgeler temalara ayrılmış ve her bir tema, bir general tarafından yönetilmiştir.
* **[Bizans Hukuku](https://www.nedemek.page/kavramlar/bizans%20hukuku):** [Justinianus Kanunları](https://www.nedemek.page/kavramlar/justinianus%20kanunları) temel alınarak geliştirilmiş olan hukuk sistemi.
* **Toplum:** Bizans toplumu, farklı sınıflardan oluşmaktaydı. Aristokrasi, din adamları, askerler, tüccarlar ve köylüler imparatorluğun temel sosyal sınıflarını oluşturuyordu.
## Kültür ve Din
* **[Bizans Sanatı](https://www.nedemek.page/kavramlar/bizans%20sanatı):** Mozaikler, ikonalar, mimari ve el sanatları Bizans sanatının önemli unsurlarıdır. [Ayasofya](https://www.nedemek.page/kavramlar/ayasofya), Bizans mimarisinin en önemli örneklerinden biridir.
* **[Ortodoks Hristiyanlık](https://www.nedemek.page/kavramlar/ortodoks%20hristiyanlık):** Bizans İmparatorluğu'nun dini, [Ortodoks Hristiyanlık](https://www.nedemek.page/kavramlar/ortodoks%20hristiyanlık)'tır. İmparator, kilisenin başı olarak kabul edilirdi ve dini konularda önemli bir role sahipti.
* **[Eğitim](https://www.nedemek.page/kavramlar/eğitim):** Bizans'ta eğitim, genellikle din adamları ve aristokratlar için önemliydi. [Konstantinopolis Üniversitesi](https://www.nedemek.page/kavramlar/konstantinopolis%20üniversitesi), imparatorluğun en önemli eğitim kurumlarından biriydi.
* **Dil:** Bizans İmparatorluğu'nun resmi dili [Yunanca](https://www.nedemek.page/kavramlar/yunanca) idi.
## Ekonomi
* **[Ticaret](https://www.nedemek.page/kavramlar/ticaret):** [Konstantinopolis](https://www.nedemek.page/kavramlar/konstantinopolis), Doğu ile Batı arasında önemli bir ticaret merkeziydi. İpek, baharat, değerli taşlar ve diğer lüks mallar Bizans üzerinden Avrupa'ya taşınırdı.
* **[Tarım](https://www.nedemek.page/kavramlar/tarım):** Tarım, Bizans ekonomisinin temelini oluşturuyordu. Topraklar genellikle büyük toprak sahiplerinin elindeydi ve köylüler, bu topraklarda çalışarak geçimlerini sağlardı.
* **Para:** Bizans İmparatorluğu, altın [solidus](https://www.nedemek.page/kavramlar/solidus) adı verilen sağlam bir para birimine sahipti. Bu para birimi, yüzyıllar boyunca uluslararası ticarette kullanılmıştır.
## Miras
Bizans İmparatorluğu, Avrupa ve dünya tarihine önemli katkılarda bulunmuştur. [Roma hukuku](https://www.nedemek.page/kavramlar/roma%20hukuku), [Yunan felsefesi](https://www.nedemek.page/kavramlar/yunan%20felsefesi) ve [Ortodoks Hristiyanlık](https://www.nedemek.page/kavramlar/ortodoks%20hristiyanlık) gibi unsurların korunması ve geliştirilmesi, Bizans'ın en önemli mirasları arasındadır. Ayrıca, Bizans sanatı ve mimarisi de Avrupa kültürünü derinden etkilemiştir.